Karin 🖋️

Getuigenissen van oud-sekteleden zijn er genoeg en ik vind ze altijd fascinerend. Van de buitenkant lijkt het onmogelijk dat je erin zou lopen, maar als je het verhaal leest, denk je: dit had mij ook kunnen overkomen.

‘De Firma Intimidatie en Bedrog’ gaat volgens auteur Wietske de Blocq van Scheltinga ook over een sekte, maar dan een sekte vermomd als opleiding: de opleiding PRI van Ingeborg Bosch. En bij dit boek krijg ik hetzelfde gevoel. Tijdens het lezen, dacht ik regelmatig “Dat laat je toch niet gebeuren.” Maar tegelijkertijd heb ik genoeg ervaring als deelnemer en als trainer om te weten dat de druk in een opleiding zo groot kan zijn dat je dit allemaal wel laat gebeuren.

Over de opleiding van Ingeborg Bosch is al eerder een uitgebreid artikel verschenen in de Volkskrant. Dat was met anonieme getuigenissen van oud-deelnemers. Bosch werkte daaraan mee en zei toen ‘altijd open te staan voor feedback.' “Maar niets van wat mij ter ore is gekomen, is iets waarvan ik zeg: dat klopt dus dat ga ik veranderen.”

Nu is er dan het boek van oud-deelnemer De Blocq van Scheltinga die precies vertelt wat ze heeft ervaren. Omdat van alle bijeenkomsten geluidsopnames zijn gemaakt, kan ze dat heel feitelijk doen. En dat is bijzonder, want je krijgt zelden zo’n gedetailleerd inkijkje in een groepsproces dat start als een reguliere opleiding, maar daarna compleet ontspoort.

In het begin snap je het enthousiasme van de auteur. Na een zware periode in haar leven volgt ze therapie bij iemand die werkt met PRI (maar die niet de opleiding heeft gedaan, zoals haar latere opleiders elke keer zullen benoemen). Omdat de therapie helpt, besluit ze een tweedaagse introductietraining te volgen bij Bosch. En die bevalt: elke keer een stukje theorie, oefenen en feedback; een gedegen reader en een mooie locatie met lekker eten. Na afloop is De Blocq van Scheltinga enthousiast en schrijft ze zich in voor de opleiding.

Maar als ze eenmaal binnen is, ontstaan de eerste scheurtjes. Op de eerste opleidingsdag is Bosch nergens te bekennen. De trainingsruimte is een kleine kelder van een fysiotherapiepraktijk (gratis te gebruiken van een tweedejaars deelnemer). Er is geen programma of opleidingsmateriaal en dat blijkt er ook niet te komen. De deelnemers moeten hun eigen lunch meenemen. Als een deelneemster halverwege de dag kritische vragen stelt over het programma, wordt ze later verwijderd uit de opleiding. Ze is niet geschikt voor de opleiding, want ze heeft te veel ‘afweer’.

Hierna gaat het van kwaad tot erger, tot het eindigt in Frankrijk met een bijeenkomst waar de auteur niet bij mag zijn, omdat ze ‘te weinig empathisch’ zou zijn. Hoe het zover gekomen is? Lees dit boek zou ik zeggen, want dat is geen straf. Doordat De Blocq van Scheltinga goed kan schrijven, is ‘De Firma Intimidatie en Bedrog’ een verhaal dat je in één adem uitleest.

Los hiervan is het boek ook vakmatig interessant voor trainers. Natuurlijk, professionele trainers zullen een groep nooit zo behandelen als Bosch en collega’s doen. Maar het boek laat wel zien hoe veel macht trainers hebben en wat er gebeurt als je die misbruikt. En je ziet ook waar het begint: bij de reactie van de trainer op kritiek. Als je die wegwuift, of erger nog, terugkaatst naar de deelnemer (‘Wat zegt dat over jou?’) begint een ziekmakend groepsproces. De kritiek gaat ondergronds, deelnemers worden bang en jij wordt bevestigd in je almachtige positie.

Ik vind het dapper dat De Blocq van Scheltinga dit patroon durft te doorbreken. Als trainers kritiek niet willen horen, is het belangrijk dat deelnemers harder durven roepen.

Karin de Galan